نقشه برداران دانشکده سازمان نقشه برداری کشور

کاربرد GIS  و  RS در زمین شناسی

چکیده

سیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS) در شاخه های مختلف علوم زمین کاربرد های فراوانی دارد. طرح های GIS جهت تهیه نقشه های زمین شناسی را می توان به سه مرحله اصلی بداشت های صحرایی ،ورود ، آماده سازی لایه های اطلاعاتی و دسته بندی آنها و ترکیب وتلفیق داده ها تقسیم کرد.در نهایت با استفاده از داده های سطحی و زیر سطحی در محیط ARC gis، مقطع عرضی در مسیر های عمود بر روند ساختاری منطقه تهیه می شود. در کلیه مراحل تهیه نقشه GIS, RS به عنوان مهمترین ابزار در خدمت کارشناس می باشد.تشخیص واحد های لیتولوژیک، بارزسازی خطواره ها و شکستگیها،تعیین مرز چین خوردگی با دشت ، تغییرات در توپوگرافی شامل تشکیل گودی ها یا برجستگی های ایجاد شده توسط فعالیت های تکتونیکی، تعیین الگوی آبراهه ها، تغییر مسیر محور چین خوردگی ها و تشخیص اشکال ژئومورفولوژیکی خاص( مثل اشکال تک شیب ،کواستا، ریختار پلکانی، دره های طولی و عرضی) و… را می توان با استفاده از تصاویر ماهواره ای، DEMو DTM وHillshade و… با استفاده از تکنیک های GIS و RS قابل تشخیص می باشد.

مقدمه
به رغم کاربرد گسترده سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در شاخه های مختلف علوم زمین در کشورهای توسعه یافته، این کاربرد در کشور ما به تازگی در حال تجربه شدن است.تجزیه و تحلیل اطلاعات زمین شناسی در یک منطقه اساس تهیه نقشه های زمین شناسی است. یک زمین شناس با مرتبط کردن داده های گوناگون زمین شناسی، به دنبال یافتن ساختارهای موجود در یک ناحیه است، از اینرو تمام داده های زمین شناسی برای این که بتوانند مفید واقع شوند باید با توجه به موقعیت جغرافیایی شان تجزیه و تحلیل شوند. یک سیستم GIS با فراهم کردن امکانات نمایش و تجزیه و تحلیل داده‌های مختلف با یکدیگر و به طور همزمان، یک زمین‌شناس را قادر به انجام کار با داده‌های زیاد به صورت بسیار سریع‌تر، دقیق‌تر می نماید. لازم به ذکر است که این کار با روشهای آنالوگی و سنتی غیرعملی می باشد. به عنوان مثال بسیاری از ساختار ها یا علائم آنها بر روی سطح زمین یافت نمی‌شوند، بلکه در لایه‌های زیرین قرار دارند یا اثر آنها در سایر عوارض قابل پیگیری است. در اینجا با علم به اینکه لایه‌های رویین آن چگونه خواهند بود و با بهره‌گیری از تکنیک‌های GIS به راحتی می‌توان به وجود این ساختار ها پی برد. بنابراین تکنولوژی GIS با جمع آوری و تلفیق اطلاعات پایگاه داده های معمولی، به وسیله تصویر سازی و استفاده از آنالیز های جغرافیایی، اطلاعاتی را برای تهیه نقشه ها فراهم می سازد. این اطلاعات به منظور واضح تر جلوه دادن رویدادها ، پیش بینی نتایج و تهیه نقشه ها به کار گرفته می شوند.

به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

همه چیز درباره سنجش از دور

یكي از منابع تامين كننده داده هاي مكاني، تصاوير اخذ شده به وسيله ماهواره ، موسوم به فن سنجش از دور مي باشد . براساس تعريف هارپر سنجش از دور ، سنجيدن اشياء از يك فاصله ، يعني تشخيص و اندازه گيري ويژگي هاي يك جسم

يكي از منابع تامين كننده داده هاي مكاني، تصاوير اخذ شده به وسيله ماهواره ، موسوم به فن سنجش از دور مي باشد . براساس تعريف هارپر سنجش از دور ، سنجيدن اشياء از يك فاصله ، يعني تشخيص و اندازه گيري ويژگي هاي يك جسم بدون تماس بالفعل با آن جسم است .
به طور كلي سنجش از دور معروف به RS علم و هنر به دست آوردن اطلاعات درباره يك شي ء ، منطقه يا پديده از طريق تجزيه و تحليل داده ها ي حاصله به وسيله ابزاري است كه در تماس فيزيكي با شي ء ، منطقه يا پديده تحت بررسي نباشد .
به طور مثال خواندن كلمات نوعي كاربرد علم سنجش از دور مي باشد كه در آن چشم به عنوان سنجنده عمل مي كند. سنجش از دور می تواند تغییرات دوره ای پدیده های زمین را نشان دهد و در مواردی چون بررسی تغییر مسیر رودخانه ها، تغییر حد ومرز پیکر ههای آبی چون دریاچه ها، دریاهاواقیانوسها، تغییرمورفولوژی سطح زمین وغیره بسیار کارساز است.
سنجش از دور در بسياري از زمينه هاي علمي و تحقيقاتي كاربردهاي گسترده اي دارد. از جمله كاربردهاي فن سنجش از دور مي توان به استفاده از آن در زمين شناسي، آب شناسي، معدن، شيلات، كارتوگرافي، جغرافيا، مطالعات زيست شناسي، مطالعات زيست محيطي، سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي، هواشناسي، كشاورزي، جنگلداري، توسعه اراضي و به طوركلي مديريت منابع زميني و غيره اشاره كرد.

به ادامه مطلب مراجعه فرمایید .

ماهواره های سنجش از دور (RS)

چکیده :
رادار یک سیستم الکترومغناطیسی است که برای تشخیص و تعیین موقعیت هدف بکار می رود . با رادار می توان درون محیطی را که برای چشم ،غیر قابل نفوذ است دید مانند تاریکی ،باران،مه.برف،غبار و غیره . اما مهمترین مزیت رادار توانایی آن درتعیین فاصله یا حدود هدف می باشد .کاربرد رادارها در اهداف زمینی ، هوایی،دریایی، فضایی و هواشناسی می باشد.
امواج رادار چیزی است که در تمام اطراف ما وجود دارد، اگر چه دیده نمی‏شود. اما مرکز کنترل ترافیک فرودگاهها برای ردیابی هواپیماها چه آنها که بر روی باند فرودگاه قرار دارند و چه آنها که در حال پرواز هستند، از رادار استفاده می‏کنند. در برخی از کشورها پلیس از رادار برای شناسایی خودروهای با سرعت غیر مجاز استفاده می‏‏کند. ناسا از رادار برای شناسایی موقعیت کرة زمین و دیگر سیارات استفاده می‏کند، همین طور برای دنبال کردن مسیر ماهواره ‏ها و فضاپیماها و برای کمک به کشتی‏ها در دریا و مانورهای رزمی از آن استفاده می‏شود. مراکز نظامی نیز برای شناسایی دشمن و یا هدایت جنگ افزارهایشان از آن استفاده می‏کنند.
هواشناسان برای شناسایی طوفانها، تندبادهای دریایی و گردبادها از آن استفاده می‏برند. شما حتی نوعی خاص از رادار را در مدخل ورودی فروشگاهها می‏بینید که در هنگام قرار گرفتن اشخاص در مقابلشان، درب را باز می‏کنند. بطور واضح می‏بینید که رادار وسیله‏ ای بسیار کاربردی می‏باشد.
استفاده از رادار عموماً در راستای سه هدف زیر می‏باشد:
· شناسایی حضور یا عدم حضور یک جسم در فاصله ه‏ای مشخص – عمدتاً آنچه که شناسایی می‏شود متحرک است و مانند هواپیما، اما رادار قادر به شناسایی حضور اجسامی که مثلاً در زیرزمین نیز مدفون شده ‏اند، نیز می‏باشد. در بعضی از موارد حتی رادار می‏تواند ماهیت آنچه را که می‏یابد مشخص کند، مثلاً نوع هواپیمایی که شناسایی می‏کند.
· شناسایی سرعت آن جسم- دقیقاً همان هدفی که پلیس در بزرگراه‌ها برای کنترل سرعت خودروها از آن استفاده می‏کند.
· جابه‌جایی اجسام – شاتل‏های فضایی و ماهواره های دوار بر دور کره زمین از چیزی به عنوان رادار برای شناسایی حفره ‏های مجازی ، تهیه نقشه جزئیات زمین ، نقشه ‏های عوارض جغرافیایی سطح ماه و دیگر سیارات استفاده می‏کنند.
مقدمه خیالپردازی در بسیاری از مواقع به حقیقت می‌پیوندد. جالب است بدانید که اختراع رادار هم در حقیقت همانند بسیاری از اختراعات دیگر ریشه در یک داستان علمی – تخیلی دارد. واژه رادار که امروزه در سرتاسر دنیا کاربرد دارد، همانند رادیو و تلویزیون یک اصطلاح بین المللی شده است. در واقع اختراع رادار از یک پدیده فیزیکی و بسیار طبیعی به نام انعکاس گرفته شده است. همه ما بارها و بارها بازگشت صدا را در مقابل صخره‌های عظیم تجربه کرده ا‌یم. نور خورشید هم با استفاده از همین پدیده است که از سوی ماه و در هنگام شب به ما می‌رسد.
امواج رادیویی و الکترومغناطیس نیز قابلیت انعکاس و بازتاب دارند و رادار بر اساس همین خاصیت ساده بوجود آمد. ساده‌ترین رادارها در حقیقت از یک فرستنده و یک گیرنده رادیویی بوجود آمدند. در ابتدا این وسیله فقط قادر بود وجود شیء را اعلان کند و به هیچ وجه توانایی تشخیص اندازه و ویژه گی های دیگر آن را نداشت. بنابرین بشر در ساخت رادار نیز از طبیعت استفاده‌های فراوان و اساسی کرده و با تغییراتی جزئی برای خود وسیله ا‌ی سودمند ساخته است.
تاریخچه نخستین بار در سال 1901 « هوگو ژرنسبارک » که او را «ژول ورن» آمریکایی می‌نامند، در یک داستان علمی _ تخیلی ، آن را طرح ریزی کرد. در سال 1906 ، یک دانشجوی 23 ساله آلمانی ، به نام « هولفس یر » دستگاهی ساخت که با اصول رادارهای امروزی می‌توانست امواجی را بسوی موانع بفرستد و بازتاب آنها را دریافت دارد. آزمایش اساسی ارسال امواج الکترومغناطیسی بسوی هواپیماهای در حال پرواز ، بوسیله یک دانشمند فرانسوی به نام « پیر داوید » انجام یافت. در آغاز جنگ دوم جهانی بود که تکنسینهای انگلیسی موفق شدند، نخستین مدلهای راداری امروزی را بسازند. اما کار آنها یک مشکل اساسی داشت. امواج تا نقطه‌ای که می‌خواستند نمی‌رسید و تنها تا پنج هزار متر برد داشت.
به همین دلیل یک فرانسوی دیگر به نام "موریس پونت" در سال 1930 موفق به اختراع دستگاهی جالب به نام "مانیترون" شد که امواج بسیار کوتاه رادیویی را بوجود می‌آورد و به همین دلیل رادارهایی که به کمک این وسیله تکمیل شدند توانستند تا دهها کیلومتر بیش از رادار قبلی امواج را ارسال کنند. دستگاه اختراعی پونت در سال 1935 ابتدا در کشتی معروفی به نام نرماندی نصب شد و توانست آن را از خطر برخورد با کوههای عظیم یخی شناور در اقیانوس محافظت کند و بدین ترتیب رادار علاوه بر استفاده وسیع در هوا ، سطح دریاها را هم به تسخیر خود در آورد.
مکانیسم عمل همانطور که امواج دریا و امواج صوتی پس از رسیدن به مانعی منعکس می‌شوند، امواج الکترومغناطیسی هم وقتی به مانعی برخورد کردند، بر می‌گردند و ما را از وجود آن آگاه می‌سازند. به کمک امواج الکترومغناطیسی نه تنها از وجود اجسام در فاصله دور باخبر می‌شویم، بلکه بطور دقیق تعیین می‌کنیم که ایا ساکن هستند یا از ما دور و یا به ما نزدیک می‌شوند. حتی سرعت جسم نیز بخوبی قابل محاسبه است. وقتی امواج منتشر شده از رادار ، به یک جسم دور برخورد می‌کنند، به طرف نقطه حرکت بر می‌گردند. امواج برگشتی توسط دستگاههای خاص در مبدا تقویت می‌شوند و از روی مدت رفت و برگشت این امواج ، فاصله بین جسم و رادار اندازه گیری می‌شود.

به ادامه مطلب بروید .